Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) ο ασφαλής και υγιής χώρος εργασίας αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα αποτελεσματικής και αποδοτικής εργασίας. Αντίθετα, είναι δεδομένη η μείωση της παραγωγικότητας και της αποδοτικότητας των εργαζομένων, η κακή υγεία, η έλλειψη ευεξίας, η απώλεια σε ανθρώπινες ζωές και η παράλληλη απώλεια κερδών για κάθε επιχείρηση η οποία δεν παρέχει ασφαλές και υγιές εργασιακό περιβάλλον.

• 2.000.000 εργαζόμενοι πεθαίνουν, συνέπεια εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών κάθε χρόνο παγκοσμίως.
• 270.000.000 εργατικά ατυχήματα και 160.000.000 περιστατικά επαγγελματικών ασθενειών καταγράφονται ετησίως.
• Το συνολικό κόστος των ατυχημάτων και ασθενειών ανέρχεται στο 4% του Ακαθάριστου Παγκόσμιου Προϊόντος ετησίως.

Πέραν όμως των παραπάνω συνεπειών από την ύπαρξη μη ασφαλών και μη υγειών εργασιακών χώρων,  θα πρέπει να συνυπολογιστούν και το κόστος σε ιατρικά έξοδα, ο απουσιασμός από την εργασία, η μειωμένη παραγωγή και απόδοση, η κακή δημοσιότητα, το πλήγμα στη φήμη των επιχειρήσεων και το χαμηλό ηθικό των εργαζομένων¹.

Τα εργατικά ατυχήματα και οι επαγγελματικές ασθένειες καταγράφονται και σε καταλόγους, οι οποίοι συμπληρώνονται και εμπλουτίζονται με νέα στοιχεία διαρκώς. Υπάρχουν όμως ασθένειες, οι οποίες δεν καταγράφονται ως επαγγελματικές, αλλά σχετίζονται άμεσα με την εργασία². Μεταξύ άλλων διακρίνουμε τις κάτωθι ασθένειες που δρουν απειλητικά για το αναπνευστικό σύστημα :

• Αλλεργική ρινίτιδα που σχετίζεται με την εργασία³. Συμπτώματα: συμφόρηση, ρινόρροια και φτάρνισμα. Σε περίπτωση διαρκούς έκθεσης σε αλλεργιογόνα μπορεί να εξελιχθεί σε επαγγελματικό άσθμα. Το 40% των ασθενών με ρινίτιδα μπορεί να εκδηλώσουν άσθμα. Η έκθεση σε αερομεταφερόμενα επαγγελματικά αλλεργιογόνα συνδέεται με την ασθένεια.
• Αλλεργική λαρυγγίτιδα⁴. Συμπτώματα: Βραχνάδα, φαγούρα στο λαιμό, βήχας, αίσθηση ξηρού λαιμού και ξηρού βήχα. Η εισπνοή αλλεργιογόνων όπως σκόνη, μούχλα, ατμός, καπνός ή άλλα βιοαερολύματα, στο χώρο εργασίας συνδέεται με την επαγγελματική αλλεργική λαρυγγίτιδα.
• Αλλεργική φαρυγγίτιδα⁵. Συμπτώματα: Πόνος και κόκκινος λαιμός, αίσθημα «εξογκώματος στο λαιμό» συνδυαζόμενο με αλλεργικά συμπτώματα στη μύτη και στα μάτια. Η επαγγελματική αλλεργική φαρυγγίτιδα προκαλείται από την εισπνοή αλλεργιογόνων όπως σκόνη, μούχλα, ατμός, καπνός ή άλλα βιοαερολύματα, στο χώρο εργασίας.
• Επαγγελματικό ή επιδεινούμενο άσθμα κατά την εργασία^6,7. Συμπτώματα: Σφίξιμο στο στήθος, συριγμός και δύσπνοια. Επιπρόσθετα, δύναται να υπάρχει ερεθισμός των ματιών και κνίδωση του δέρματος. Η εισπνοή αλλεργιογόνων και ερεθιστικών ουσιών στο χώρο εργασίας συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση του επαγγελματικού άσθματος ή επιδεινώνει το προϋπάρχον άσθμα.
• Ερεθισμός της αναπνευστικής οδού^8,9. Προκαλείται από σκόνες, αναθυμιάσεις, ατμούς και αερολύματα. Άτομα που πάσχουν από άσθμα ή χρόνια βρογχίτιδα – αλλά και άτομα με μη αναπνευστική νόσο – θα παρουσιάσουν αυξημένη ευαισθησία στη δράση των ερεθιστικών παραγόντων στους χώρους εργασίας.

• Διαταραχές των ανώτερων αεραγωγών που προκαλούνται από ευαισθητοποιητικούς ή ερεθιστικούς παράγοντες εγγενείς στην εργασιακή διαδικασία^9,10. Προκαλούνται από σκόνες, αέρια, αναθυμιάσεις και ατμούς στους χώρους εργασίας. Η ταυτόχρονη έκθεση σε διαφορετικές ουσίες και το ιατρικό ιστορικό αναπνευστικής νόσου (άσθμα, χρόνια βρογχίτιδα) αποτελούν παράγοντες για την εμφάνιση και τη σοβαρότητα του ερεθισμού.
• Επαγγελματική ρινοκολπίτιδα^11,12,13. Η επαγγελματική έκθεση σε σκόνη χαρτιού, καθαριστικά, μεταλλική σκόνη, ζώα, υγρασία, μούχλα και η σωματικά επίπονη εργασία, σχετίζεται με την επαγγελματική ρινοκολπίτιδα ανεξάρτητα με την ύπαρξη χρόνιας ρινοκολπίτιδας.

Συνοψίζοντας, θα σημειώναμε ότι τα συμπτώματα των ανώτερων αεραγωγών μεταξύ των εργαζομένων με αναπνευστικές παθήσεις που σχετίζονται με την εργασία¹⁴ είναι κοινά. Σε  μελέτες που πραγματοποιήθηκαν, δεν υπήρχαν σημαντικές διαφορές στη συχνότητα των συμπτωμάτων από τη μύτη, το φάρυγγα, το λάρυγγα και τα ιγμόρεια κατά τη σύγκριση με το επαγγελματικό άσθμα, το επιδεινούμενο άσθμα και τα αναπνευστικά συμπτώματα που σχετίζονται με την εργασία.

Η πρόληψη των ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία αποτελεί το κλειδί για την καλύτερη υγεία

Είναι γνωστό ότι επικίνδυνες ουσίες μπορούν να εντοπιστούν σε όλους σχεδόν τους χώρους εργασίας και εκατομμύρια εργαζόμενοι εκτίθενται καθημερινά σε αυτές.

Το βασικό κοινό στοιχείο-κλειδί για τους επιστήμονες και τους ιατρούς εργασίας, αποτελεί η πρόληψη για τη μείωση της έκθεσης των εργαζομένων σε εκείνους τους παράγοντες που ευθύνονται για τις σχετιζόμενες με την εργασία ασθένειες.

Τα συμπεράσματα που αντλήθηκαν από την πρόσφατη πανδημία της νόσου Covid 19, απέδειξαν ότι οι χώροι εργασίας αποτέλεσαν σημαντική πηγή μετάδοσης της νόσου, που οδήγησε στο θάνατο χιλιάδες εργαζόμενους. Η πλήρης προετοιμασία των χώρων εργασίας και η αύξηση της ετοιμότητας αποτελούν κομβικής σημασίας δράσεις για την αντιμετώπιση ενδεχόμενων μελλοντικών πανδημιών ή υγειονομικών κρίσεων.

Η βιώσιμη ανάπτυξη, η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο οικονομικό και φυσικό περιβάλλον (πράσινη ανάπτυξη, ψηφιακή μετάβαση, οικονομική αστάθεια, κλιματική αλλαγή με αύξηση της θερμοκρασίας και αύξηση των επιπέδων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης), προϋποθέτει ένα υγιές και παραγωγικό εργατικό δυναμικό, το οποίο θα εργάζεται κάτω από υγιεινές και ασφαλείς συνθήκες.

Η αυξημένη υγιεινή, το εργασιακό περιβάλλον που μειώνει τον κίνδυνο μετάδοσης λοιμωδών νοσημάτων, η ευαισθητοποίηση και ο σχεδιασμός λήψης προληπτικών μέτρων, συνιστούν πολιτικές και πρακτικές οι οποίες μειώνουν τους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων.

Οι διεθνείς εκτιμήσεις υπολογίζουν ότι κάθε ευρώ που επενδύεται στην Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία αποδίδει περίπου το διπλάσιο σε μέγεθος για τον εργοδότη^15,16. Αντίθετα, το κόστος της μη επαρκούς Ασφάλειας & Υγείας της Εργασίας είναι ιδιαίτερα υψηλό για όλους (εργαζόμενους, επιχειρήσεις, κοινωνία). Σε αυτή τη βάση, η ΕΕ εκπόνησε και δημοσίευσε το στρατηγικό πλαίσιο¹⁷ για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία 2021-2027 που στοχεύει σε:

• πρόβλεψη και διαχείριση των αλλαγών στο νέο κόσμο της εργασίας που επιφέρουν η πράσινη, η ψηφιακή και η δημογραφική μετάβαση.

• βελτίωση της πρόληψης των ατυχημάτων και των ασθενειών στον χώρο εργασίας.

• αύξηση της ετοιμότητας απέναντι σε τυχόν ενδεχόμενες μελλοντικές υγειονομικές κρίσεις.

Απέναντι στις προκλήσεις του μέλλοντος, θα πρέπει να αναληφθούν δράσεις όχι μόνο σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά πρωτίστως σε εταιρικό επίπεδο για να επιτευχθεί μια ανταγωνιστική και βιώσιμη ανάπτυξη που θα προάγει συγχρόνως την υγεία και την ευεξία όλων των εργαζομένων.

Αναφορές

• International Labour Organization (ILO). SCORE supports Safe Day: Building a culture of prevention on OSH – 28th April 2015

“Why a safe and healthy workplace is important” https://www.ilo.org/empent/areas/social-responsible-enterprise-level-practices/WCMS_362514/lang–en/index.htm

• Δρ Βασίλης Δρακόπουλος, Ειδικός Ιατρός Εργασίας. «Επαγγελματικές Ασθένειες». Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής & Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΙΝΥΑΕ) https://www.elinyae.gr/themata-yae/epaggelmatikes-astheneies

• Maria Paola Balla Sapienza University of Rome, Cataldo Marsico Sant’Eugenio Hospital, Rome, Italy, Serafino Ricci Sapienza University of Rome, Lidia Ricci Sapienza University of Rome «Work-Related Allergic Rhinitis: a contemporary review of the literature» https://www.researchgate.net/publication/322715170_Work-Related_Allergic_Rhinitis_a_contemporary_review_of_the_literature

(4,5,7,9) International Labour Organization (ILO). Diagnostic and exposure criteria for occupational diseases Guidance notes for diagnosis and prevention of the diseases in the ILO List of Occupational Diseases (revised 2010) https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/—ed_dialogue/—lab_admin/documents/publication/wcms_836362.pdf

(6)        Nicholson PJ, Cullinan P, Burge PS, Boyle C Occupational asthma: Evidence based guidelines for the prevention, identification, and management of occupational asthma. British Occupational Health Research Foundation, London 2010 https://oem.bmj.com/content/62/5/290

(8)        European Commission: Information notices on occupational diseases: a guide to diagnosis (2009). Office for official publication for the European communities, Luxemburg. Annex I entry nr. 304.06 on Allergic asthmas caused by the inhalation of substances consistently recognized as causing allergies and inherent to the type of work. P 188- 190. Occupationally caused irritation of the skin and mucous membranes. Irritation of the respiratory tract. P 162-163.

• Harrison’s Principles of Internal Medicine, 18e. New York, NY: McGraw-Hill; 2012. https://accessmedicine.mhmedical.com/content.aspx?bookid=3095&sectionid=265455714

• Johan Hellgren. Occupational Rhinosinusitis. Current Allergy and Asthma Reports 2008, 8:234–239https://link.springer.com/article/10.1007/s11882-008-0039-1

• Clarhed, Ulrika K.E. MD; Svendsen, Martin MSc; Schiöler, Linus PhD; Kongerud, Johny MD, PhD; Torén, Kjell MD, PhD; Hellgren, Johan MD, PhD; Fell, Anne Kristin MD, PhD «Chronic Rhinosinusitis Related to Occupational Exposure. The Telemark Population Study»

https://journals.lww.com/joem/Abstract/2018/07000/Chronic_Rhinosinusitis_Related_to_Occupational.12.aspx

• Rafael E. de la Hoz & Michael R. Shohet «World Trade Center Health Program best practices for diagnosing and treating chronic rhinosinusitis» https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/19338244.2023.2169655?src=&journalCode=vaeh20

• Miedinger, D. Gautrin, R. Castano, «Upper airway symptoms among workers with work-related respiratory complaints», Occupational Medicine, 2012:62;6,427–434. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22851727/

• Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ένταξης, «Socio-economic costs of accidents at work and work-related ill health – final report» («Κοινωνικοοικονομικό κόστος των ατυχημάτων και των προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με την εργασία — τελική έκθεση»), 2011.

• Tompa, E. «IWH economic analysis recommends a combination of methods to reduce silica dust exposure», At Work, Τεύχος 101, Καλοκαίρι 2020: Institute for Work & Health (Ινστιτούτο Εργασίας & Υγείας), Τορόντο. https://www.iwh.on.ca/newsletters/at-work/101/comparing-costs-benefits-of-silica-dust-prevention-methods-for-construction-workers

• https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52021DC0323&from=EN

https://elinyae.gr/sites/default/files/2023-02/Praktika_Final.pdf